ROMPI
ANTAKUSUMA SUNAN KALIJAGA
Mesti
dewe wis kenal sapa sunan kalijaga kuwi, sunan kalijaga yaiku salah sijine wali
sanga sing jenenge wis dikenal ning masyarakat khususe wong jawa, sing terkenal
saka Sunan Kalijaga yaiku kesaktiane lan kepinterane. Lan Demak merupakan
kerajaan islam pertama sing ana ning pulau Jawa, salah sijine wali sing makame
nek kadilangu yakuwi Sunan Kalijaga daerah Kadilangu kuwi daerah pemberiane
Sultan Fatah, Sultan Fatah iku raja pertama, gara-gara kegigihane Sunan
Kalijaga lan jasa-jasane Sunan Kalijaga majukke kerajaan Demak lan ngembanggke
agama islam nek pulau Jawa.
Sak
liyane nyebarke dakwah Sunan Kalijaga ya terkenal mbi kepinterane, jeneng asli
Sunan Kalijaga yaiku Raden Said putranipun adipati tuban Wilwatikta. Raden Said
di undang Sunan Kalijaga artine wong sing njaga kali. Ceritane mbiyen Sunan
Kalijaga dikongkon Sunan Bonang kon njaga tongkat nek pinggir kali, saking
suwene njaga tongkat nek pinggir kali Sunan Kalijaga ora keli tapi awake
dirambati godong-godongan lan
suket-suketan. Lah saka kuwi Raden Said jenenge diceluk Sunan jaga kali sing
sak iki dadi Sunan Kalijaga. Kuwi mau pengenalan tentang sunan Kalijaga lan
ning kene aku bakal nyeritakke kotang utawa rompi Antakusuma Sunan Kalijaga.
Antakusuma
sejarahipun inggih menika, rompi utawa nek jaman biyen jenenge kotang sing digawe saka kulit domba. Pas ape
peresmian Masjid Agung Demak Wali Sanga ngadakake pertemuan, pas wektu
peresmian Masjid Agung Demak wonten sebuah
bungkusan gemantung tanpa centelan sing ditemukake, Sunan Bonang ngakon Sunan Kaljaga
supaya bukak bungkusan kuwi mau , lah pas dibuka ternyata isi bungkusan kuwi
mau yaiku rompi Antakusuma nek jero bungkusan kuwi mau ana surate sing
nyebutake rompi utawa kotang Kuwi mau anugrah koh nggone Nabi Muhammad SAW lan isine surat mau nyebutake nek surate koh
nggone Nabi Muhammad.
Nek
jero bungkusan mau ana rompi Antakusuma, rompi Antakusuma kuwi ditujukake kanggo
sapa wae sing pas nganggo, sak bare kuwi rompine terus dijajal para Wali wolu,
pas wektu dijajal ana sing longgar lan ana sing sesek utawa keciliken, pas Sunan
Kalijaga njajal rompi Antakusuma kuwi ternyata ngepas nek awak ora keciliken yo
ra kegeden pas nek awake Sunan Kalijaga, tapi ana sing ngomong nek bungkusan
sing ditemokke mau ki anugrah koh nggone
Nabi Muhammad kanggo sunan kalijaga. Pas
rompi Antakusuma kuwi mau di nggo sunan Kalijaga para wali liyane pada kagum
sebab menurut pandangane para wali warnane beda-beda ana sing abang ana sing
ireng, ana ugo sing muni kuning, putih lan liya-liyane lan para wali nyimpulke
nek rompi utawa kotang mau warnane iso gonta-ganti.
kotang
utawa rompi Antakusuma wujude ageman sing dikiaske pegangan santri sng di nggi
sunan kalijaga pas ape dakwah. Pas nganggo rompi antakusuma
kuwi mau aurane Sunan Kalijaga bersinar. Para wali sanga sepakat nek rompi antakusuma
kuwi kanggo Sunan Kalijaga, tekan sakiki
Sunan Kalijaga sing nganggo rompi pemberian Nabi Muhammad SAW, tekan sakiki
rompi Antakusuma diabadikke nek duwur pusaran makam Sunan Kalijaga.
Rompi antakusuma tekan sakiki isih
kesimpen lan setiap tahun setiap tanggal 10 dzulhijjah/10 besar dikumbah acara
kumbahan kuwi diarani acara utawa upacara penjamasan, dalam upacara penjamasan
sing dijamas yaiku pusaka Antakusuma lan keris kyai cubruk uga pusaka liya-liyane.
Pusaka loro tinggalane sunan kalijaga, ageman kotang antakusuma lan keris dijamas
karo sesepuh ahli waris sunan kalijaga utawa bapa panembahan kadilangu. Pas
wektu dijamas pusaka kuwi mau tetep ana ing jero peti lan ora oleh ditonton
karo masyarakat utawa wong njaba, penjamasan dimulai kira-kira sekitar jam
09.00 bar shalat idul adha.
Acara
penjamasan diadakke acara iring-iringan perlengkapan minyak jamas, upacara
koyok ngono kuwi diadakke bareng acara iring-iringan grebek besar, grebek besar
ana akeh tradisine kaya ta kirab budaya lan liya-liyane. Lah salah sijine koh
acara grebeg besar yakuwi acara penjamasan acarane grebeg besar sing ana nek demak pas tanggal
10 besar diiringi 40 prajurit, barisan rebana, kereta kuda, barisan barongan,
pasar malem grebek besar. Acara grebek besar iki dalaksanaake setiap tahun, iring-iringan
dilaksanaake koh pendapa kabupaten demak tekan makame Sunan Kalijaga sing ana
nek desa kadilangu.
Upacara
penjamasan carane ngolesake minyak jamas karo diolesi pusaka kuwi mau ditata
lan di resiki saka debu utowo kotoran sing nempel. Pas wektu penjamasan ora ono
lampu sing urip, kabeh lampu di pateni
ning cungkup makame sunan kalijaga, nek jero cungkup rodok redup soale mung
dipadangi lilin papat. Suasana kayak ngono gawe tim sing njamasi pusaka kuwi
mau dadi konsentrasi.
Sak
durunge acara penjamasan tim panitia penjamasan pada melu tahlil nek ngarep
makame sunan kalijaga, sak lebare tahlil juru kunci lan sesepuh bukak lawang
makam karo nggowo minyak jamas.
Biasane
sedina sak durunge upacara penjamasan rompi antakusuma sebagian wong utusan koh
kraton Surakarta ngunjungi nek dalem kadilangu, wong-wong utusan kraton Surakarta
pada teka nyerahke abon-abon utawa minyak jamas kuwi mau, minyak jamas
diwenehake sesepuh ahli waris sunan kalijaga sing didampingi panitia penjamas.
Sak
wuse acara penjamasan, sesepuh kadilangu lan para rombongan lan para tim
penjamas mlaku menuju kadilangu karo nggowo turahan minyak jamas sing digawe njamasi rompi mau, setiap tahun minyake diganti.
Turahan
minyak sing bar digawe njamasi rompi mau dibagikke kanggo rakyat sing njaluk
minyak jamas. Masyarakat sing njaluk minak jamas ora mung masyarakat sekitar
desa kadilangu tok tapi masyarakat koh luar-luar jawa ya akeh, masyarakat pada
meyakini nek minyak jamas kuwi mau isa marikke penyakit tapi masyarakat podo
dikandani nek kabeh ki koh nggone gusti Allah lan pas waktu pembagian
masyarakat yo podo dikandani nek ora oleh gunakke minyak jamas kuwi kanggo
hal-hal sing syirik soale minyak jamas kuwi mung sarana utowo perantara doa
utawa wasilah koh nggone sunan kalijaga,muga-muga dewe ki ya etok syafaate.
Para
penjamas lan sesepuh baris ana ing ngarepe para santri penabuh terbang lan
prajurit nalika mlaku kaliyan diiringi lantunan shalawatan lan terbangan. Ewonan
masyarakat pada nonton lan pada kumpul ngebaki dalan-dalan sing dilewai
arak-arakan pengawal minyak jamas kuwi mau. Petugas sing nggowo bokor minyak jamas ana ing duwur kereta
berkuda lan dikawal ketat perajurit patangpuluhan. Pusaka-pusaka kuwi mau didasari wasiat sunan kalijaga supaya
umat islam isa mbalek nek fitrahe lan iso mensucikan diri serta ningkatke iman
lan taqwane, prosesi penjamasan dimulai saka pendopo kabupaten Demak sing sak
durunge dipentaske pagelaran tari bedhoyo tunggal jiwo sing nglambangke
“manunggale kawula lan gusti”. Tari kuwi mau dipentaske bocah remaja wadon sing
jumlahe sanga, pas perjalanan nek kadilangu minyak jamas dikawal karo
bhayangkara kerajaan Demak Bintoro lan diiringi kesenian tradisional jawa.
Penjamasan pusaka sunan kalijaga wis bar maka
berakhirlah rangkaian acara-acara grebek besar lan acara penjamasan yaiku acara
terakhir .
Tidak ada komentar:
Posting Komentar