Sabtu, 13 Desember 2014

ANALISIS NOVEL

GEDHONG SETAN  DENING SUPARTO BRATA

Judul                           : Gedhong Setan
Panyerat                      : Suparto Brata
Penerbit                       : Narasi
Taun terbit                   : 2010
Jumlah halaman           : 108                       
Novel Gedhong Setan kuwi nyeritakake gedhong utowo omahe wong cina sing wis suwe ora di enggoni, nek kene ana wong sing jenenge Totje sing ape lungo ana ing gedhong setan, nek Gedhong Setan deweke sangu kamera kanggo foto-foto. Ing cerita iki ana prawan indo jenenge Soniaheniie Heuvelman sing awake molig, rambute pirang, irunge bangir, kulite alus. Deweke dolan ana ing omahe Totje, Soniaheniie ngajak dansah Totje, wong loro kuwi dansah mesra banget.
            Nalika malem jumat kliwon, Totje arep mlebu ana ing Gedhong Setan, ora dikira ujug-ujug ana nonik sing mara ana ing omahe totje, ternyata bocah kuwi mahu Jaan Van Vliet, Jaan iku bakal ngancani utowo bakal dadi seksi nek Totje kuwi mlebu ana ing Gedhong Setan. Nalika Totje ape budal menyang Gedhong Setan ternyata Soniaheniie teko ana ing omahe Totje, Soniaheniie arep melu ngancani Totje menyang Gedhong Setan. Wis cukup wengi wong telu kuwi budhal nmpak dokar, bareng wis tekan dalan cedak Gedhong Setan wong telu iku nyabrang dalan nyabrang ril OJS ngliwati kreteg. Pas ape mlebu ana ing Gedhong Setan kancane Totje yaiku jaan ilang, saka ilange jaan Soniaheniie dadi wedi.
            Totje kuwi ora percaya anane memedi, pas Totje arep mlebu ana ing Gedhong Setan, Totjt diweden-wedeni Jaan nek nek jero Gedhong kuwi ana mata gede mencorong, tapi Totje ora percaya, deweke malah kudu ndang weruh jeronr Gedhong Setan, bareng wis mlebu ana ing Gedhong Setan ternyata nek kono ora ana apa-apane, sing jarene Gedhong Setan kuwi omah dhemit lan weweden liyane, Totje motreti pojok-pojok gedhong sing jare ssuhe wewe gombel. Pas wektu kuwi nek sekolahane Totje ana debat perkara “ana lan arane setan, jin, gendruwo lan sapanunggalane” ana narasumber sing cerita nek ning Gedhong Setan kuwi ana setane, narasumber kuwi mau langsung dibantah karo Totje, sidang debat dadi gumremeng rame, pada mbelani wong sing dadi narasumber lan trus pada nentang Totje, wani pora Totje mlebu ana ing Gedhong Setan. Akhire club kuwi pada setuju nek Totje kudu mlebu ana ing Gedhong Setan, sak durunge Totje mlebu ana ing Gedhong Setan Totje kon maca ndisik isi majalah d’Orient nomer 211 tanggal 4 september 1941.
Terus isuke Totje disilihi majalah kancane terbitan meh rong minggu kepungkur, Tekan omah Totje maca majalah kuwi mau sing ditulis dening wartawan Ben Roenberg. Ana sing cerita jare sapa sing wani mlebu ana ing Gedhong Setan mesthi ditekoni setan, ilu-ilu banaspati, utowo nyawane wong-wong sing tahu manggon kono biyen. Wong waras bisa edan kamigilan. Yen ora katepakan, sok bisa mati ndadak, marga giris atine kaget weruh sesurupan kang ngedab-edabi.
Sak wuse Totje maca majalah kuwi mahu, Totje tetep ora percaya nek ning Gedhong Setan kuwi ana demite. Akhire wong telu kuwi  pada mlebu ana ing Gedhong Setan, ing jero Gedhong Setan wong telu kuwi mahu pada dipetuki arwah-arwahe wong sing ndek kae ngenggoni omah kuwi. Ceritane sing ngenggoni omah kuwi ndekkae yaiku wong cina sing matine gara-gara bunuh diri, ana sing ditusuk lan ana sing gantung diri. Totje lan kanca-kancane pada wedi, apa maneh Soniaheniie lan Jann. Saka kejadian kuwi Totje lagi percaya nek nek Gedhong Setan kuwi ana demit lan liya-liyane. Bar kejadian kuwi Totje awake lara ana ing rumah sakit, deweke turu ana ing kamar sing resik gumrising, ana kembang kiriman maneka warna ing vas.
Totje etok groeten lan pengaji-aji saka kanca-kancane sak kelas lan oleh hadhiyah pangalembana saka ‘t Hoofd  Commissarist van de Politie. Para sing andher banjur pada nyalami Totje ana sing nyandang pulisi pangkate komisaris, ana sing nyandang klambi dhokter, lan liya-liyane. Padha nyalami Totje karo ndremimil ngucapake slamet lan pangalembana. Esuke, dina ngaat paing, Totje metu saka rumah sakit, waras-wiris mung gares karo bathukke isih krasa njarem. Banjur wis tekan kamar omah, Totje langsung disusul mamine, Totje diweruhi foto-foto hasile njepret.
Lan ternyata peristiwa kuwi mung akal-akalane Jaan supaya bisa sir-siran karo Sonia. Lan lelungan kuwi digunakake dening Jaan kanggo ngumbar hwa nafsu seksuale. Sonia uga ngerti maksute Jaan sing jahat. Lan saii Totje mudeng apa wae sing dilakoake Jaan pas nek Gedhong Setan. Ceritane dadi saya gamblang. Totje wis bungkar kegiatane de Vijfde Cologna kang ditindakake dhedemian dening wong jepang, wong jepang nglakoni kaya kuwi mau  kanggo kepentingane negarane.
Basa sing digunakake ing novel iki angel dimengerti sebab jeneng-jeneng sing digunakake nganggo basa inggris. Macane kudu dibolan-baleni, tapi alur ceritane gampang dimengerti.
Kudune pengarang aja nggunakake basa sing angel dimengerti, soale ora kabeh wong isa ngerteni basa sing ana ing karya sastra jawa iki.hong Set Sing kurang saka novel iki yaiku gambar sing ana ing sampule, gambare ing novel Gedhong Setan iki serem, dadi wong sing mung delok sampul, ora maca ceritane do berpikir nek cerita novel Gedhong Setan iki serem banget.



JEMINI  DENING SUPARTO BRATA

Judul                           : Jemini
Panyerat                      : Suparto Brata
Penerbit                       : Narasi
Taun terbit                   : 2012
Jumlah halaman           : 196
Ing novel Jemini iki ceritakake bocah wadon sing pas cilikane ndablek, bantahan lan ora keno dikandani, gaweane Jemini ning omah mung dolan wae ora tahu gelem diongkon dening emake. Banjur Jemini wis dewasa emake Jemini kepingin Jemini ndang omah-omah. Sapa wae wongtuwa mesthi kepingin anake ndang omah-omah.
            Jemini dijodohake karo Urip wong lanang sing wis patang tahun dadi serdadhu. Senajan tanpa nari Jemini Wagiman lanang wadon wis nampa panglamare Urip, ing Surabaya emake Jemini wis persiapan kanggo dina dhaupe Jemini karo Urip. Saking repote ngatur bakal dina dhaupe Jemini, wong tuwane Jemini ora kober nari Jemini. Malah jemini ngerti saka kancane nek jemini kuwi bakal kawin. Mantene Jemini di tanggapake wayang lulang saka sala sajrone patang bengi, telung bengi tutuge dianakake tayuban.
            Sajrone seminggu Urip lan Jemini lungguh ing klasa cedhak peturon, peturone direngga apik, klambu dalah spreine putih memplak. Tapi sprei kuwi lungset wae ora marga jemini ora gelem turu kono. Bubare gawe Jemini diboyong menyang tangsi sambongan, senajan wis bengi Jemini ra gelem turu awor Urip, mung polahe anteng lan meneng wae, Jemini ora akur lan moh diawori Urip. Esuk-esuk jemini tangi sadurunge akeh wong pada tangi, sikile jinjit, ngempet ambegan, Jemini lunga ninggalke kamare banjur bali ana ing omahe wong tuwane. Ditinggal Jemini Urip dikon sabar, barang denteni telung sasi Jemini tetep wae moh bali karo Urip.
            Ing sawijining dina, Jemini kerep melu ngeterake matengan menyang omahe Radian. Saka kerep ngeterake matengan menyang omahe Radian kuwi Jemini banjur ditaksir karo Radian, Jemini ora ngira babarpisan anggone ngrewangi nek omahe Radian dadi rembuge wong tuwane, Jemini dinasehati karo bapake, ing pikirane Jemini lan bapake bab Radian  padha, bapake eman ngeculake Jemini marang Radian. Nanging antarane Jemini lan bapake kepeksa nggunem bab Radian, sepisan merga Radian wis nguculake panembung, aping pindhone Jemini rumangsa ora kepenak minggat saka nggone Urip. Akhire Jemini kawin karo Radian, Radian nrng tangsi betawi kuwi ora klebu nduweni pangkat dhuwur, kelakuane Radian kuwi ora owah karo dhek ana pas ana nek Surabaya, yen mlaku nguncluk ora nyawang ngiwa-nengen, arang nyapa kanca utawa tangga. Saka kawine Jemini lan Radian kuwi kanggo rekasane Jemini, esuk-esuk deweke kudu wis tangi, nggodhog wedang. Sarapan esuk kudu wis rampung jam pitu sedurunge Radian budhal menyang markas, blanja sadina-dinane Jemini diurus, Radian kenal ciu, kerep lunga bengi, mulih mendem karo misuh-misuh. Ambune kaya tape ketan. Urip karo Radian Jemini kerep dikasari. Di kayak ngono Jemini ora kuat Jemini lunga saka omahe Radian.
            Metu saka omah wis esuk. Nanging tekan jaban tangsi deweke bingung arep lunga ngendi. Jemini nyangking tase klonthang-klanthung ora karuwan tujuane. Senajan kesel deweke tetep mlaku, bareng krungu thuwite sepur, pikirane kaya digugah, deweke kudu numpak sepur supaya adoh saka kutha Betawi. Jemini mlaku ana ing omah kartakusumah, Jemini nek kana ketemu wak Thalib, sak wuse Jemini bali ana ing omahe kartakusumah, wak Thalib ngandani emake Jemini yen Jemini ana ing kartakusumah, banjur emake lan bapake Jemini nyusul, banjur Jemini melu bali emake, ing omah Jemini ngrewangi dodol emake nek kantin, nek kantin kuwi Jemini disenengi karo Piet Coertzoon, Jemini diajak Piet nonton sirkus, Piet Coertzoon ora mung sepisan ngajak lunga Jemini. Malah sidane  terus terang kepingin mboyong Jemini menyang panggonane.
            Satemene sajrone srawung karo Piet, akeh kesenengan kang dirasakke. Landa kang kalok kereng yen dhong dhines, nyatane karo Jemini ora kereng. Dadi satemene diboyong nyang kampung landa kuwi kanggone Jemini yo ora peksan. Jemini seneng srawung raket karo Piet. Urip karo Piet pancen Jemini seneng, merga Piet kuwi wong sing apik lan ora tahu aneh-aneh kaya Den Radian. Saben akhir bulan nalika Piet gajian, tekan ngomah ning ngarepe Jemini, dhuwit mau langsung dikekke Jemini.
            Saya suwe tresnane Piet marang Jemini saya nandhes. Lan akhire Jemini lan Piet kawin ana ing greja. Sawise nikahan Jemini lan bojone golek omah liya. Banur setahun kawin Jemini nduwe anak sing dijenengake Linda. Sak wuse nduwe anak Jemini ditinggal Piet menyang negara walanda, banur wis nem sasi nek negara walanda, Piet ngirim layang nek deweke bakal budhal menyang indie sesasi engkas. Akhire Piet bali menyang indie, deweke langsung marani Jemini , marani Linda, Jemini dirangkul. Pranyata omonge Piet kena dipercaya, Jemini bakal seteruse urip karo Piet. Jemini ora bakal pisah, ora bakal pedhot maneh karo Piet Coertzoon.
            Basa sing digunakake ing novel iki gampang dimengerti. Alure lan ceritane gampang dipahami. Novel iki gawe wong sing lagi sepisanan maca pengen reti piye ceritane selanjute.
            Ing novel iki gunakake basa Jawa Timuran.  Sing kadhang-kadhang ana tembung sing ora dingerteni. Tapi saka kuwi para pembaca isadadi reti sethithik basa Jawa Timuran.
            Sak liyane nyeritakake cerita jaman walanda novel iki kadang nyeritakake cerita saru. Ing novel iki  pengarang nyeritakake tokoh utama kanthi sak jelas-jelase.


KETEMU SUWIRANING DAGING  DENING C.IS.SARJOKO

Judul                           : Ketemu Suwiraning Daging
Panyerat                      : C.Is.Sarjoko
Penerbit                       : Azza Grafika
Taun terbit                   : 2013
Jumlah halaman           : viii + 114
Ing novel iki nyaritakake antarane abdi lan bendarane sing pada senengan. ing kampung Laweyan Sala ana priyayi luhur asmane Kanjeng Raden Tumenggung Widyodiningrat, nduwe garwa asmane R.A. Retno Windarti lan nduwe anak siji yaiku Raden Ajeng Wara Artanti, keluarga kuwi nduwe adi jenenge mbok Ginah lan Darno. Akhire wong loro kuwi jejodhohan lan nduweni anak jenenge Harjo. Harjo kuwi bocah sing pinter, sregep tur lugu, Harjo ngrewani bapake kerja ana ing perusahaan batik milike bendarane, ing sawijining dina Harjo kursus nyopir, saka kursuse kuwi Harjo dicekeli mobil lan bisa diutus ngeterake dagangan batik marang para pelanggane.
            Wara Artanti saya dewasa lan deweke wis nduweni rasa seneng marang Harjo. Wara Artanti sikape perhatian marang Harjo. Semono uga Harjo pada wae yo nduweni rasa tresna marang Wara Artanti. Ing sawijining dina nalika Wara Artanti lan Harjo bali ngeterake mbakyune Retno Harjanti nek mobil mung kari bocah loro kuwi, banjur bocah loro kuwi omong-omongan lan akhire wong loro kuwi pada ngerti nek antarane Harjo lan Tanti pada tresnane. Banjur bocah sing lagi kasmaran kuwi pacaran lan saling perhatian.
            Sawijining dina rama lan ibune Tanti diaturi ngetan karo pamane. Jroning atine Wara Artanti bungah, dene bakal ana kebebasan luwih akeh kanggo nyedaki Harjo kekasihe. Si mbok Ginah lan Darno wis pada turu ana ing kamar, banjur omahe dadi sepi. Wara Atanti nonton TV neng dalem ageng, ning pikirane tumuju marang Harjo. Gandeng ora bisa ngempet notoling ati, mula TV dipateni, nuli alon-alon deweke tumuju kamare Harjo. Wong loro sing lagi kasmaran kuwi ora bisa ngempet nafsu birahine.
            Pindhane sawah dhayung wiji tumiyung, tibaning wiji ing lemah subur, tumuli nyokot lan ngoyot sing mengkone bakal tuwuh subur manut kodrating urip. Wara Artanti ngandeng patang wulan, deweke ora doyan mangan, awake kuru, pas Tanti metu saka kamare arep ning kamar mandi, kedaya awak lemes, lakune Tanti sempoyongan, Artanti tiba. Artanti diundangake Dokter Husada, Dokter Husada ngendika nek kala telung dina ora ana kaceke Tanti kon gawa ana ing Rumah Sakit. Telung dina kapungkur Tanti ora ana kaceke deweke digawa ana ing Rumah Sakit, saka kedadean kuwi dhokter ngendika marang ibune Tanti yen Tanti ngandhut anake Harjo. Banjur ibune Tanti kaget, lan ramane duka. Banjur Harjo ditendang lan diaran-arani Kanjeng Raden Tumenggung Widyodiningrat.
            Harjo mung bisa meneng lan atine lara, banjur Harja lunga ninggalke omah lan Tanti. Anake Tanti lahir dijenengake Ayuningtyas. Harjo lunga ana ing Cirebon. Ing Cirebon Harjo manggon ana ing omahe pak Sabar, ing omahe pak Sabar Harjo melu usaha dodolan batik.  Bareng wis rada suwe Harjo lunga ninggalke omahe pak Sabar. Bar melu pak Sabar Harjo pengen bali menyang Sala, ana ing perjalanan Harjo ketemu pak Slamet. Harjo melu pak Slamet ana ing yogjakarta, pak Slamet nduwe anak wadon siji jenenge Sukarsih. Antarane Sukarsih lan Harjo pada seseengan, akhiere wong loro kuwi mau di jodhohake lan kawin terus nduweni anak sing jenenge Eka Purwanti.
            Ning yogjakarta Harjo ya usaha dodolan batik karo pak Slamet lan Sukarsih. Ing sawijining dina Sukarsih kulaan batik ana ing Sala yaiku ning tokone Wara Artanti. Ing kono antarane Wara Artanti lan Sukarsih pada kenal akrab, antarane anake Sukarsih lan Tanti saya akrab, kaya-kaya sajake kakang adhi. Pas wektu ape ngelahirake anak ke loro Sukarsih lan bayine dipundhut dening Gusti. Ngerti nek Sukarsih kuwi tinggal Tanti kaget lan akhire sing layat ana ing omahe Sukarsih diwakilake dening anake yaiku Ayuningtyas. Sajak kok wis kenal akrab kaya-kaya saduluran Ayuningtyas nginep ana ing omahe Eka Purwati. Ayu dikonkon Tanti ngancani lan hibur Wati.
            Telung dina sak wuse Sukarsih tinggal. Tanti mara ana ing omahe Sukarsih. Ora diduga Tanti ketemu karo Harjo, loro karone pada kaget lan pada kangen-kangenan. Banjur Harjo ngomong marang Wati lan Ayu nek bocah loro kuwi kakang adhi, bocah loro kuwi anak kandhunge Harjo mung beda ibu. Kabeh rumangsa beja, Harjo wis bali ngumpul gegantilaning ati.
Basa sing digunakake ing novel iki gamoang dipahami merga. Ing novel iki ora nggawa basa Jawa Timuran kaya novele Suparta Brata. Ing novel iki sing digunakake basa kromo, dadi kanggone pembaca sing rodok ora isa basa krama isa ajar lan ngerti saka maca novel iki.
            Ing novel iki nyeritakake antarane abdi lan bendara sing pada senenge. Alur sing digunakake ing novel ki alur maju, dadi sing maca ora bingung lan menikmati ceritane.
            Ing novel iki sampule ora apik, ora kayak sampul novel-novel liyane. Tapi senajan sampule ora apik, ceritane apik lan sing maca uga menikmati.






Tidak ada komentar:

Posting Komentar